Γενική εικόνα

Η Χαλάστρα είναι μία πόλη 7.720 κατοίκων (απογραφή πληθυσμού Ελλάδος 2011) που βρίσκεται 20 χλμ δυτικά της Θεσσαλονίκης σε υψόμετρο 11 μέτρων από τη στάθμη της θάλασσας, στην πεδιάδα του ποταμού Αξιού. Δίπλα στην πόλη, το δέλτα του Αξιού ποταμού είναι ένας υδροβιότοπος παγκοσμίου ενδιαφέροντος που περιλαμβάνεται στη λίστα της UNESCO. Το περιβάλλον του δέλτα χαρακτηρίζεται από μεγάλη βιοποικιλότητα πλούσιας χλωρίδας και πανίδας, συμπεριλαμβανομένων σπάνιων αποδημητικών πουλιών.

Στην πεδιάδα λίγα χιλιόμετρα δυτικά της Θεσσαλονίκης βρίσκεται το χωριό του Καλοχωρίου (4.672 κάτοικοι στην απογραφή του 2011) και η λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου, που ανήκουν στην Περιφερειακή ενότητα Θεσσαλονίκης. Το χωριό βρίσκεται κοντά στις ακτές της Μεσογείου στην ανατολική όχθη του δέλτα του ποταμού Γαλλικού (Εχέδωρου), στο Θερμαϊκό κόλπο. Η λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου είναι μέρος του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου των περιοχών NATURA 2000, ένα δίκτυο προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Φαινόμενα που έχουν παρατηρηθεί σχετικά με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας (ΑΣΘ)

Η λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου και η περιοχή της Χαλάστρας υφίστανται συνεχώς πλημμύρες, καθώς ανάμεσα στα δέλτα του Καλοχωρίου, του Αξιού και του Αλιάκμονα, η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται συνεχώς. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας σε αυτήν την περιοχή επιδεινώνεται από μια σημαντική καθίζηση της γης. Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ του 2014 και των μέσων του 2019, σημειώθηκε καθίζηση εδάφους περίπου 1,2 εκατοστών ετησίως, η οποία προστέθηκε σε μία άνοδο της στάθμης της θάλασσας της τάξης των περίπου 2 χιλιοστών το χρόνο, που σημειώθηκε κατά το χρονικό διάστημα 1993-2000.

Επιπλέον, η περιοχή είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις πλημμύρες, διότι ο ποταμός Αξιός ρέει σε μια όχι ιδιαιτέρως επικλινή περιοχή, επιρρεπή έτσι σε συχνή υπερχείλιση του ποταμού σε περίπτωση έντονης βροχής. Η μεγάλη ποσότητα ιζημάτων που μεταφέρονται από τον ποταμό καθιστά την απορροή του νερού μια πολύ δύσκολη διεργασία, επειδή η εναπόθεση ιζημάτων αυξάνει τον πυθμένα του ποταμού και η κοίτη του ποταμού είναι γεμάτη από δέντρα.

Συνέπειες και ανοιχτά ερωτήματα

Η περίπτωση της λιμνοθάλασσας του Καλοχωρίου είναι μοναδική στην Ελλάδα, διότι πρόκειται για έναν υγρότοπο που σχηματίστηκε σταδιακά από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 ως αποτέλεσμα της καθίζησης του εδάφους που προκλήθηκε από τη συμπύκνωση των μαλακών ιζημάτων από το φυσικό έδαφος και την υπερχείλιση υπόγειων υδάτων.

Πριν από την εκτροπή του ποταμού Αξιού το 1934, στην περιοχή σχηματίζονταν συχνά σε εκτεταμένοι βάλτοι. Κατά την περίοδο 1955 - 1980, η Εταιρεία Ύδρευσης Άρδευσης Θεσσαλονίκης δημιούργησε μεγάλο αριθμό γεωτρήσεων στην περιοχή του ποταμού Γαλλικού για την παροχή νερού στην πόλη της Θεσσαλονίκης, ενώ παράλληλα έγιναν πολλές άλλες γεωτρήσεις από ιδιωτικές εταιρείες. Ως αποτέλεσμα, ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής έπεσε κατά 36 μέτρα από το 1976. Τα μαλακά ιζήματα της πεδιάδας υποχώρησαν γρήγορα σε διάφορα μέρη της λιμνοθάλασσας σε βάθος 3-4 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, σχηματίζοντας μια νέα λεκάνη, η οποία έγινε λιμνοθάλασσα που συνδέεται με τη θάλασσα.

Η τρέχουσα λιμνοθάλασσα τροφοδοτείται από το θαλασσινό νερό που διεισδύει κάτω από την ακτή και τα νερά της βροχής που προέρχονται από τον οικισμό του Καλοχωρίου. Επιπλέον, το 1976 η κατασκευή του παράκτιου αναχώματος για την προστασία του οικισμού του Καλοχωρίου από τον κίνδυνο πλημμυρών, συνέβαλε στο σχηματισμό της λιμνοθάλασσας της οποίας ο βυθός βρίσκεται επί του παρόντος σε υψόμετρο 1 μέτρου κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, σε μία έκταση 2,260 στρεμμάτων. Η καθίζηση του εδάφους είναι σημαντική στις εκβολές του ποταμού Γαλλικού, όπου οι κολώνες του δικτύου τηλεφωνίας στέκονται στη λιμνοθάλασσα.

Για να αποφευχθούν οι πλημμύρες, κατασκευάστηκε ένα φράγμα το 1970. Λόγω της καθίζησης, απαιτούνται εκτεταμένες εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης. Δυστυχώς, λόγω του υψηλού κόστους αποκατάστασης, οι εργασίες έχουν αναβληθεί και περαιτέρω καθυστερήσεις μπορεί να είναι καταστροφικές για την περιοχή, σε περίπτωση ακραίων καιρικών φαινομένων.